Uit: vierde kwartaal, deel 1.

GODS SCHEPPING
De eerste dingen die God schiep (Het begin)
Bijbelvers van de maand: Ps. 77:15a
Bijbelvers van de week: Genesis 2:4 "God schiep de aarde en de hemel."

Leerdoelen
De kinderen te helpen om...
- te WETEN dat God de wereld geschapen heeft
- te ERVAREN dat Gods schepping in wezen goed is
- te REAGEREN door God te danken voor Zijn schepping en het geschapene goed te behandelen

Benodigde materialen:
(Voor als u het hele programma doet. Waar nodig kunt u dit aan uw programma aanpassen).
Bijbel en werkjes les 1
Meegeefbladen les 1
Plaat 1 (Scheppingsplaat)
Cassette-recorder
Cassettes met o.a. het liedje van de maand
Potloden en/of viltstiften
Stukjes stof, takjes, katoen en lijm
Stuk piemschuim (ongeveer 20x30 cm) voor elk kind
Plaatjes uit tijdschriften van bomen, gras, bloemen, enz.
Stukjes dun karton
Evt. lege schoenendozen
Een tunnel, een trapje, een evenwichtsbalk, enz. (gemaakt van tafels, stoelen, enz.)
Stukjes appel, gesneden wortels, enz.
Snijbloemen (of veldbloemen) + vaas/pot
Maskeerplakband (of lange stukken karton)
Boeken met plaatjes van de natuur
Plaat van de aarde (vanuit de ruimte gezien)

Verrijkende informatie voor de leid(st)er
Deze maand gaan de lessen over het begin - het begin van de wereld, het begin van het leven op aarde en het begin van de zonde. Voor sommige kleuters is dit de eerste kennismaking met Gods schepping. Voor andere kinderen en zeker voor de leiding zijn deze lessen erg vertrouwd.  In beide gevallen bieden deze lessen toch een verfrissende kijk op Gods grote macht en Zijn liefde voor de mensheid.
In deze tijd van geavanceerde techniek zoals TV met afstandsbediening, maaltijden uit de magnetron en computerspelletjes, is het voor een kind niet moeilijk om zich voor te stellen dat iets kan gebeuren in een flits - een oogwenk. Het is belangrijk dat de kleuters begrijpen hoeveel mooier en machtiger Gods schepping is dan de belangrijkste resultaten die geboekt zijn in de technologie. Vertel ze dat toen God sprak, de wereld ontstond. Vertel ze ook dat God blij was met Zijn schepping.
Werk er door middel van deze les naar toe dat de kleuters van Gods schepping ook zullen zeggen: "Het is goed". Neem de doelstellingen van de les in u op, zodat u deze voor ogen hebt als u met de kleuters bezig bent. Vestig hun aandacht op God en op Zijn schepping, waardoor zij leren hun dankbaarheid naar God toe te uiten voor de prachtige wereld rondom hen. (Ook al is die wereld niet overal even mooi meer, o.a. door de milieuvervuiling en al het oorlogsgeweld, toch heeft God de wereld in wezen goed geschapen. Leg daar de nadruk op.)

Bijgevoegd is ook een presentiewerkje. Het bestaat uit een bloemenmand en een aantal bloemen die gekleurd, uitgeknipt en bij aanwezigheid opgeplakt kunnen worden.

U kunt misschien niet al het materiaal gebruiken dat in deze les aangereikt wordt. Kies datgene uit waaraan uw klas het meest behoefte heeft. Ook kunt u het materiaal op een andere manier rangschikken.

Aanvang
Toon bij het verwelkomen van ieder kind hoe blij u bent ze in de zondagsschool te zien. Maak complimentjes in de trant van: "Wat heb je een mooie jurk (of blouse) aan." Verwijs naar het weer: God heeft de zon/regen/wolken gemaakt.

Aandacht vangen
Voor dit gedeelte kunt u gebruik  maken van de bijgeleverde plaat (Plaat 1), maar u kunt ook met de kleuters samen een mooie scheppingsposter maken.
Als u de plaat gebruikt, hang deze dan op ooghoogte van de kleuters op. Leg aan de kinderen uit dat ze deze maand Bijbelverhalen over de schepping zullen horen. Scheppen wil zeggen: iets maken. Hierna bekijken de kleuters de plaat. Wijs allerlei dingen aan op de plaat die God geschapen heeft. (Kleur van tevoren de plaat, zodat één en ander voor de kleuters wat duidelijker is.) Vraag telkens of de kleuters herkennen wat u aangewezen hebt en leg dan uit dat God het geschapen heeft. Als u bijvoorbeeld de zon aanwijst, zeg "God maakte de zon die overdag schijnt. Maar hij maakte ook de maan en de sterren die 's nachts schijnen. Wat fijn, he, dat God zowel voor overdag als voor 's nachts licht geeft!". Bespreek op die manier een aantal onderdelen van de schepping.
Alternatief
Als u met de kleuters samen een poster maakt, knip dan van tevoren plaatjes van bomen, gras, bloemen, enz. uit. Hang een groot stuk karton op ooghoogte van de kleuters. Terwijl u met de kleuters praat over de verschillende dingen die God geschapen heeft kunnen ze de genoemde dingen op het karton plakken. Plak vandaag alleen die dingen op die ook in het verhaal genoemd worden. (De volgende weken kunnen de andere dingen dan erbij geplakt worden.)

Tijd voor aanbidding
Om de aandacht van de kleuters te richten op het aanbiddingsgedeelte kunt u een rustig liedje via een cassetterecorder laten spelen, of bijvoorbeeld het lievelingslied van één van de kleuters samen zingen. Het koortje "Dit is de dag" (Ps. 118:24) past ook uitstekend bij het thema van vandaag. Zing het herhaaldelijk, zodat de kleuters goed bekend bekend raken met de woorden. Vertraag dan het tempo en probeer het in een canon te zingen - de jongens zingen "Dit is de dag" en de meisjes herhalen die regel. Laat iemand anders met de jongens meezingen, terwijl u met de meisjes meezingt. Zing ook de overige regels van het koortje op deze wijze. Kleuters houden meestal van variatie en ze zullen het gauw genoeg doorhebben. Vertel de kleuters dat het daglicht één van de vele dingen is die God gemaakt heeft.
Begin nu met het lied van de maand "God schiep..." en speel of zing het eerste couplet. (Als u niet iemand mee hebt die goed een instrument kan bespelen, kunt u het liedje op cassette laten zetten door één van de muzikanten van uw gemeente.) Steek een vinger omhoog als het liedje zegt de "eerste dag" en beschut uw ogen met uw hand als het lied zegt "alles wat ik zie". Laat de kleuters de woorden nazeggen. Stimuleer ze om daarna mee te zingen en de bijbehorende bewegingen te doen.

Bidden
Vraag de kleuters om iets uit de natuur in hun gedachten te nemen en God hiervoor te danken. Suggereer eventueel zelf: bijvoorbeeld gras, bomen, bloemen. (Of gebruik Plaat 1.) Neem daarna tijd voor de gebedsonderwerpen die er zijn. Als de oogjes dicht zijn en de handjes gevouwen dank God dan eerst voor de wereld die Hij maakte en bid daarna voor de genoemde onderwerpen.

Geven
Koop een kleine (wereld)bolvormige spaarpot om de collecte in te doen. Gebruik deze spaarpot het hele kwartaal en leg zo het verband met het thema "Gods prachtige wereld". God heeft de aarde voor ons gemaakt om op te leven. Wat fijn dat Hij dat deed! We kunnen God laten zien hoeveel we van Hem houden door Hem iets te geven. Bijvoorbeeld onze centjes. Iedere week mag een ander kind met de spaarpot rondgaan.

Tijd voor de vertelling
Zorg ervoor dat de kinderen gemakkelijk zitten. Als iedereen stil is, laat dan plaat 1 zien. Vraag aan iedere kleuter om de naam van een afgebeeld voorwerp te noemen, zodat alle kinderen aan de beurt komen. Als allen een kans gehad hebben om te antwoorden gaat u verder. "In onze Bijbel staat wie al deze dingen gemaakt heeft. Wie het weet mag zijn hand opsteken." Nadat de kleuters geantwoord hebben, slaat u de Bijbel open bij Genesis 1 en vervolgt "...Laten we eens kijken hoe God in het begin van alles meegemaakt heeft."

Bijbelverhaal
(Het verhaal is niet precies verteld aan de hand van de verschillende dagen, maar meer als een logische opeenvolging van de belangrijkste dingen die in de eerste vier dagen geschapen werden. Tussen haakjes is aangegeven om welke dag het gaat. Als u daar de voorkeur aan geeft, dan kunt u het verhaal behandelen aan de hand van de genoemde dagen.)

Lang, heel lang geleden was er niets op de aarde. Geen bomen of dieren, geen mensen of vogels. Er was ook geen zon en geen maan. Er waren geen sterren.
Alles was donker en stil.
(1) Toen dacht God: "Ik wil iets moois maken." Dus zei God: "Laat er licht zijn." En er kwam licht op aarde. God liet het licht een poosje schijnen en noemde het "daglicht". Licht en duisternis. Zo maakte God de eerste dag. God keek ernaar en was blij met wat hij gemaakt had.
(2) Daarna maakte God de blauwe lucht boven het water en ook de wolken.
(3) En God scheidde het water en het land. Van het water maakte God meren en grote oceanen. Van het droge land vormde God bergen, heuvels en vlak land. God maakte ook bomen en struiken, gras en heel veel mooie bloemen. Lange groene bomen groeiden op de bergen; het gras en de bloemen groeiden in de weiden. Er waren bomen waar lekkere vruchten aan groeiden. Er waren ook bomen die heel veel schaduw gaven. Wat zag de aarde er mooi uit. God was er heel blij mee!
(4) Maar God was nog niet klaar. Overdag was er alleen maar licht en 's nachts was alles donker. Dus maakte God lichten aan de hemel. God maakte de zon om overdag te schijnen en Hij maakte de maan en sterren zodat er ook 's nachts nog een paar lichtjes zouden zijn. God heeft aan alles gedacht!! En toen God hiermee klaar was keek Hij nog eens rond. God was nog steeds blij met wat hij gemaakt had. Ik ben ook blij met alles wat God maakte. Jullie ook?

Geestelijke reactie
Zing met de kleuters het liedje "Zeg wie heeft geschapen de bloemetjes" (info: St. Timotheus) of "Wie maakte de sterren" (nr. 16 uit: Zingen maakt blij, van In de Ruimte). Wijs een kind aan en laat die het antwoord zingen of zeggen op de gezongen vragen. Herhaal dit en laat telkens een ander kind het antwoord geven. Benadruk telkens weer Gods grootheid. Immers Hij sprak en de aarde ontstond. (Als de kleuters te verlegen zijn om alleen het antwoord te zingen kunt u ook een hele groep aanwijzen om het te doen.)

Bijbelvers
Open uw Bijbel bij Gen. 2:4 "De Bijbel zegt: 'God maakte de hemel en de aarde'. Zullen we dat samen herhalen?" Herhaal het vers langzaam. "Dus wie maakte de aarde? Welke dingen plaatste God op de aarde?" Leg uit dat wij met hemel de lucht boven ons bedoelen. Vraag de kleuters ook wie de hemel gemaakt heeft. Laat ze daarna dingen opnoemen die door God gemaakt zijn en die nu aan de hemel te zien zijn. Herhaal het Bijbelvers nogmaals.
Alternatief
Als u alleen het vers van de maand aanleert (Ps. 77:15 "U bent de God die wonderen doet."), lees dit dan voor en laat de kleuters het herhalen. "Wat voor wonderen heeft God in de schepping gedaan?" Tel mee op uw vingers als de kleuters opsommen: de zon, maan, sterren, land, water, bomen, planten. "Is het heel gewoon dat iemand zomaar bomen en bloemen kan maken? Nee he? Dat kan alleen God doen. Zeggen jullie het nog een keertje mee? 'U bent de God die wonderen doet' ".

Verwerking
Hier volgen een aantal ideeën die u kunt gebruiken om het geleerde te verwerken zodat de kinderen het begrijpen en vasthouden. Gebruik naar eigen keuze! (Na elkaar, tegelijkertijd, enkele of allemaal.)

Werkje
Geef iedere kleuter een werkje en de daarbij behorende stickers (zon, maan, sterren en bloemen). Praat over de verschillen tussen de beide plaatjes. Lees dan het opschrift bovenaan de plaatjes. Terwijl u naar het Bijbelverhaal verwijst, kunnen de kleuters kijken waar ze de stickers moeten plakken. Als ze dat weten, kunnen ze alle tekeningen gaan kleuren en vervolgens de kleine plaatjes op de juiste plaatsen plakken. "Wat maakte God om overdag licht te hebben? Wat maakte Hij om ervoor te zorgen dat we 's nachts ook een beetje licht hebben?" Wijs aan op de plaatjes wat God gemaakt heeft en praat er met de kleuters over. Geef uitdrukking aan Gods liefde voor ons door het zingen van "Ja, God is goed".
Alternatief
Grotere kinderen zullen het leuk vinden om voorgeknipte stukjes stof op de gordijnen, het vloerkleed en het bedsprei van het nacht-plaatje te plakken. Als u watjes heeft en takjes meeneemt, kunnen ze die opplakken als struiken en wolken op het dag-plaatje.

Toepassingsverhaal
Klik. De tv was uit. Bram en Marlies hadden samen met hun pappa en mamma naar een hele mooie film gekeken. Weet je naar welke film? Naar een hele mooie film over de natuur in Brazilië. Weten jullie ook wat Bram en Marlies allemaal gezien hebben? (Laat ruimte voor reactie.) Ze hebben grote slangen gezien en miereneters, herten, vogels en nog veel meer. Tsjongejonge, Bram had nog nooit zoveel verschillende dieren gezien. Zelfs niet in de dierentuin.
En ze hadden ook een prachtig stuk land gezien. Het was heel vlak, met hier en daar zo'n hoge boom. Bram was er wel een beetje stil van.
"Heeft de Here God dat nou allemaal gemaakt?"
"Ja, Bram," zeiden zijn pappa en mamma, "het is al wel heel lang geleden, maar het staat allemaal in de Bijbel."
Toen heeft de mamma van Bram uit de Bijbel een verhaal voorgelezen.
En weten jullie misschien ook welk verhaal? Ja hoor, dat was hetzelfde verhaal dat ik jullie ook verteld heb. Het verhaal over de schepping.
En zo hoorde Bram hoe God de wereld gemaakt had. En ook dat God er blij mee was. En wie weet heeft Bram nog wel gedroomd over al die mooie bomen en bloemen die God gemaakt had.

Gymnastiekhoek
Doe net alsof u met de kleuters buiten aan het spelen bent. Een tafel of een rij stoelen stellen laaghangende takken voor waar de kleuters onderdoor moeten kruipen. Een evenwichtsbalk (of een strook gekleurde tape) stelt een omgewaaide boom voor en traptreden of een korte glijbaan een steile helling. Tijdens dit spelletje kunt u zingen "Zeg wie heeft geschapen de bloemetjes?".
Gesprek
Zijn jullie weleens over de rotsen geklauterd? Of van de duinen gegeleden? Of wezen wandelen over een omgewaaide boom? God maakte al die dingen opdat wij ervan konden genieten. Laten we Hem daar altijd dankbaar voor blijven.

Thuishoek
Zorg dat u stukjes appel en wortels bij de hand hebt. Laat de kleuters eens proeven van de vruchten en groenten die God gemaakt heeft.
Gesprek
Wij kopen ons voedsel meestal in de winkel. Maar hoe komt het daar? Boeren zorgen daarvoor. Die verbouwen het voedsel op hun land. Wat vinden jullie lekker? Wie deed de allereerste vruchten en groenten groeien? God deed dat en daar zijn we Hem dankbaar voor...

Natuurhoek
Neem een hoeveelheid pasgeplukte bloemen mee naar de les. De kleuters zetten deze dan in een vaas of een kan met water. Van die bos mag iedere kleuter er één of twee mee naar huis nemen. Bevestig aan de stelen een stukje papier waarop staat "God maakte de bloemen". Zing terwijl de kinderen de bloemen vasthouden het koortje "Zeg, wie heeft geschapen de bloemetjes?".
Gesprek
God maakte ook bomen en bloemen op deze wereld, zodat Hij ervan kon genieten. Wij mogen er ook van genieten. Dank u wel, Heer!

Boekenhoek
Verzamel boeken met natuurplaatjes. Laat de kleuters om beurten iets aanwijzen dat God maakte en erbij zeggen wat het is. Nog interessanter wordt het als u een aardbol kunt meenemen en/of een foto van de aarde genomen vanuit de ruimte. Laat de kleuters op de aardbol de gebieden met land en met water zien.
Gesprek
Als we boven in een ruimteschip zouden zitten, dan zouden we dit zien als we naar de aarde zouden kijken. God gaf ons deze hele bijzondere plaats om te wonen! Dank u voor de aarde, Heer!

Afsluiten
Nadat de kleuters u geholpen hebben met opruimen, vraagt u ze om nog even te gaan zitten. "God heeft vele mooie dingen gemaakt waar we van mogen genieten. Laten we daar deze week eens naar uitkijken. En als we zoiets tegenkomen, laten we zeggen: dank u, Heer." Eindig met gebed.
Geef de kleuters de gemaakte werkjes en de meegeefbladen mee naar huis en moedig ze aan om thuis te vragen of iemand het blad met ze wil doornemen.

Gods zegen toegewenst!